Διάστρεμμα ποδοκνημικής και αποκατάσταση

Των Χρήστου Νικήτα Πουλή - Γιάννη Παναγιωτόπουλου
20/11/2010 (δημοσιευμένο στο basketblog.gr)

Με τον όρο διάστρεμμα αναφερόμαστε στη στιγμιαία-βίαιη απομάκρυνση αρθρικών επιφανειών, που έχει ως αποτέλεσμα τη ρήξη στα μαλακά μόρια όπως συνδέσμους, τένοντες ή αρθρικούς θύλακες. Το διάστρεμμα της ποδοκνημικής άρθρωσης είναι ο συχνότερος τραυματισμός στους αθλητές μπάσκετ σε ποσοστό μάλιστα 17% περίπου.


Για να σχηματιστεί η ποδοκνημική άρθρωση συμμετέχει η κάτω αρθρική επιφάνεια της κνήμης και ο αστράγαλος. Η εν λόγω άρθρωση σταθεροποιείται κυρίως από τους έσω και έξω πλάγιους συνδέσμους. Ο έσω πλάγιος είναι πολύ ισχυρός και αποτελείται από την επιπολής στοιβάδα (δελτοειδής σύνδεσμος),και την εν τω βάθει (πρόσθιος και οπίσθιος κνημοστραγαλικός σύνδεσμος).

Ο έξω πλάγιος αποτελείται από 3 μοίρες. Την πρόσθια (πρόσθιος περονοαστραγαλικός σύνδεσμος)ATFL, τη μέση (περονοπτερνικός σύνδεσμος) CFLκαι την οπίσθια μοίρα (οπίσθιος περονοαστραγαλικός)PTFL.

Συνήθως οι συνδεσμικές κακώσεις στους αθλητές προκαλούνται στην πρόσθια (2/3 διαστρέμματα),και μέση μοίρα του έξω πλαγίου (1/4 διαστρέμματα), με απότομη ανάσπαση έσω χείλους της ποδοκνημικής όπως παρατηρούμε στην παρακάτω φωτογραφία. Για να υποστεί ρήξη η οπίσθια μοίρα απαιτείται μαζική φόρτιση του έξω πλαγίου, και συνεπώς έντονη ανάσπαση έσω χείλους της ποδοκνημικής.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού ταξινομούμε τα διαστρέμματα σε πρώτου, δευτέρου, και τρίτου βαθμού. Τα πρώτα 2 που έχουμε μερική ρήξη συνδεσμικών ινών, αντιμετωπίζονται συντηρητικά, ενώ η αποχή του αθλητή από τις αθλητικές του δραστηριότητες κυμαίνεται από 1-3 εβδομάδες. Στα τρίτου βαθμού διαστρέμματα που έχουμε τέλεια συνδεσμική ρήξη, απαιτείται χειρουργική επέμβαση, με τον αθλητή να μένει εκτός αγώνων για μήνες.

Αμέσως μετά τον τραυματισμό του αθλητή, ο φυσικοθεραπευτής θα ακολουθήσει τους γενικούς κανόνες Κ.Α.Π.Α (Κρυοθεραπεία Ανάρροπη θέση Περίδεση Ανάπαυση) R.I.C.E (Rest, Ice,Compression,Elevetion) για το οξύ στάδιο τις πρώτες 48ώρες. Με αυτό τον τρόπο πετυχαίνουμε μείωση των εκδηλώσεων της φλεγμονής που έχει ξεκινήσει ο οργανισμός για την επούλωση (οίδημα, ερυθρότητα, πόνος, τοπική αύξηση θερμοκρασίας) και θωρακίζουμε την περιοχή από περαιτέρω τραυματισμούς.

Συγκεκριμένα τοποθετούμε ψυχρά επιθέματα στην περιοχή για 10-15λεπτά, ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, με παρεμβολή πετσέτας ώστε να αποφύγουμε τον κίνδυνο εγκαύματος. Επιδιώκουμε το πάσχον πόδι να βρίσκεται σε επίπεδο ψηλότερο της καρδιάς, δηλαδή σε ανάρροπη θέση. Εφαρμόζουμε περίδεση της ποδοκνημικής άρθρωσης (taping), και ζητάμε από τον τραυματία να ξεκουράσει το πόδι του όσο μπορεί. Επιπλέον είναι καλό, να χρησιμοποιήσουμε καταπλάσματα με κρέμες (gel) ή βότανα που έχουν αντιφλεγμονώδη δράση.

Κατά το υποξύ στάδιο (ινοβλαστική φάση), εξελίσσεται ο νέος ιστός. Σε αυτή τη φάση ο φυσικοθεραπευτής ενδεικτικά έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει: Εναλλαγή κρύου-ζεστού-κρύου με δινόλουτρο. Ο αθλητής μπορεί ταυτόχρονα να εκτελεί ήπιες ενεργητικές ασκήσεις της ποδοκνημικής. Φυσικά μεσα. Αναλγητικά ρεύματα (TENS), ρεύματα μυϊκού ερεθισμού για ενδυνάμωση, υπέρηχο (3MHz) και Laser. Μάλαξη για τη μείωση του μυϊκού σπασμού, και παροχετευτικά για τη μείωση του οιδήματος. Παθητική κινητοποίηση ποδοκνημικής. Ισομετρικές ασκήσεις από διάφορες γωνίες.

Ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας αρχικά, και στη συνέχεια ασκήσεις ενδυνάμωσης ανοιχτής κινητικής αλυσίδας (π.χ. με λάστιχο αντίστασης) πάντα μέχρι τα όρια πόνου και προοδευτικά αυξανόμενης έντασης. Διατάσεις μυϊκών ομάδων όπως των ανταγωνιστών πρόσθιου κνημιαίου-γαστροκνημίου, με τη μορφή P.N.F. (Proprioseptive Neuromuscular Facilitation).

Κρυοθεραπεία, ενδεχομένως με παγομάλαξη σε διατεταμένους μύες και στην πάσχουσα περιοχή. Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας εύκολου επιπέδου. Όπως, να εκτελέσει ασκήσεις στο δίσκο ισορροπίας από καθιστή θέση, μπάλα ισορροπίας, stepping stone ισορροπίας ή Bosu,να στηριχθεί μονοποδικά ή να περπατήσει σε ένα στρώμα θαλάσσης.

Περίδεση της ποδοκνημικής άρθρωσης με απλο tape, kinesiotape ,leukotape P, η χρηση AIR CAST ώστε να ακινητοποιηθεί αποτελεσματικά και να προφυλαχθεί ο ουλώδης ιστός που έχει αναπτυχθεί. Χρήσιμη είναι μια πεταλοειδής προστασία στο αντίστοιχο έσω ή έξω σφυρό που είναι το διάστρεμμα.

Στο χρόνιο στάδιο (φάση ανάπλασης) επιχειρούμε να βελτιώσουμε το νέο κολλαγόνο ιστό κατά το μέγιστο δυνατό, για τη λειτουργική αποκατάσταση του αθλητή και την επιστροφή του στο παρκέ. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι περίπου όμοια, με τη διαφορά ότι οι ασκήσεις είναι προχωρημένου επιπέδου.

Πιο αναλυτικά, δίνουμε ασκήσεις ενδυνάμωσης (μειομετρικές-πλειομετρικές) ανοιχτής και κλειστής κινητικής αλυσίδας, κοντά στη μέγιστη αντίσταση. Το ισοκινητικό δυναμόμετρο αν είναι διαθέσιμο μας διαφωτίζει για το ποσοστό ετοιμότητας του αθλητή. Οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας είναι πιο δύσκολες όπως, ισορροπία στο δίσκο με το ένα πόδι, άλματα στο ένα πόδι, και τραμπολίνο.

Τέλος, δίνουμε έμφαση σε σύνθετες ασκήσεις που ταιριάζουν με το άθλημα και θα ακολουθήσει ο αθλητής στην ατομική του προπόνηση. Προτείνουμε ενδεικτικα για το μπάσκετ: jogging, side steps, οχτάρια, lay ups, burpies exersices, calf raise exersices, crossover dribbles, dribbling drills, propper footwork και tear drop jump shots.