O ρόλος της άσκησης στη σχιζοφρένεια

Η σχιζοφρένεια είναι ένα ψυχωτικό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από έντονη αλλοίωση της πραγματικότητας, επηρεάζει περίπου το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, και είναι συχνότερο στους άντρες. Υπάρχουν διάφορα συμπτώματα, που μπορεί να σχετίζονται με τη σχιζοφρένεια, αλλά ο κάθε ασθενής τα βιώνει διαφορετικά. Τα συμπτώματα μπορούμε να τα κατηγοριοποιήσουμε σε 3 ομάδες, στα θετικά (π.χ. ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις), στα αρνητικά (π.χ. ανάρμοστη συμπεριφορά), και στα νοητικά ελλείμματα (πχ μνήμη). Υπάρχει μάλιστα η κλίμακα PANSS, που μετράει τη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με μελέτες, η άσκηση έχει σημαντικά οφέλη στα άτομα με σχιζοφρένεια. Πιο συγκεκριμένα, αντιμετωπίζει τους φόβους ή τις ψευδαισθήσεις, βελτιώνει την ψυχολογική διάθεση, βοηθά στην πλαστικότητα του εγκεφάλου, ενώ προάγει την παραγωγή των ενδορφινών, και της BDNF (Brain Delivered Neurotrophic Factor). Oι ενδορφίνες, γνωστές ως ορμόνες της χαράς, μπλοκάρουν την αίσθηση του πόνου και ταυτόχρονα περιορίζουν τη δυσφορία. Από την άλλη, ο εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας BDNF, είναι ένας αυξητικός παράγοντας που τρέφει τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα, επισκευάζει τις νευρωνικές συνάψεις, λειτουργεί ως φυσικό αντικαταθλιπτικό, είναι γνωστός για την ενισχυτική δράση του στη μνήμη, και έχει βρεθεί ότι βοηθά στην ομαλή καρδιακή λειτουργία.

Να σημειώσουμε ότι, η πιο συχνή αιτία πρόωρου θανάτου στους σχιζοφρενείς, είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, που μερικώς εξηγούνται από τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει, ότι ποντίκια που γεννήθηκαν χωρίς την ικανότητα να παράγουν BDNF, πεθαίνουν σύντομα μετά την γέννησή τους εξαιτίας νευρολογικών διαταραχών. Ομοίως, η ανεπαρκής παρουσία BDNF σε ανθρώπους, έχει συσχετιστεί εκτός από τη σχιζοφρένεια, με την κατάθλιψη, την άνοια, τις ψυχαναγκαστικές διαταραχές, καθώς και τις νευροεκφυλιστικές διαταραχές όπως η νόσος του Huntington.

Έρευνα του Columbia University, διερεύνησε τη βελτίωση της νοητικής λειτουργίας, που επιφέρει η αερόβια άσκηση σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Η πρώτη ακολούθησε την κλασική θεραπεία (αντιψυχωτικά φάρμακα), και η δεύτερη ακολούθησε ένα πρόγραμμα αερόβιας άσκησης (12 εβδομάδες, 3 φορές/εβδομάδα). Τα αποτελέσματα έδειξαν, ότι η ομάδα που ακολούθησε το αερόβιο πρόγραμμα βελτίωσε την αερόβια ικανότητα κατά 18%, τη νοητική λειτουργία κατά 15%, ενώ αυξήθηκε η BDNF, και βελτιώθηκε η διάθεση. Επίσης, σε άλλη έρευνα βρέθηκε ότι, η άσκηση μειώνει τις διάφορες ψευδαισθήσεις των ασθενών κατά 78% (Pelham and Campagna, 1991).

Άξιο αναφοράς, είναι ένα άλλο μη φαρμακευτικό μέσο, εκτός από την άσκηση, που βοηθάει στις γνωστικές λειτουργίες, και ονομάζεται διακρανιακές διεγέρσεις συνεχούς ρεύματος Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS). Πρόκειται για μέθοδο νευρικής διέγερσης, που χρησιμοποιεί χαμηλής τάσης συνεχές ρεύμα, το οποίο διοχετεύεται στο κρανίο και φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην κατάθλιψη.

Συμπερασματικά, η άσκηση έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση των συμπτωμάτων και την αποτελεσματική διαχείριση της σχιζοφρένειας. Παλαιότερα ερευνητικά δεδομένα, έδειχναν βελτίωση μόνο στον τομέα της διάθεσης και της αυτοεκτίμησης (Plante, 1993), ενώ με τις νέες μελέτες διαπιστώνουμε ότι έχουμε οφέλη και στην ψυχωτική συμπτωματολογία (π.χ. επιθετικότητα, γνωστικά ελλείμματα, ψευδαισθήσεις). Η άσκηση ωστόσο, δε μπορεί να εφαρμοστεί ως μονοθεραπεία, αλλά συνδυαστικά με την κλασική θεραπεία της σχιζοφρένειας, για το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα.